آیه 109 سوره یونس

وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ (109)

وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ‌: و متابعت كن آن چيزى را كه وحى شده به سوى تو و از آن تعدى منما. وَ اصْبِرْ: و صبر نما بر اذيت و تكذيب كافرين و معاندين.

حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ‌: تا آنكه حكم فرمايد خداى تعالى بين تو و ايشان به اظهار دين خود و اعلاء امر خود. وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ‌: و ذات سبحانى بهترين حكم كنندگان است، زيرا حكم نفرمايد مگر به عدل و داد و حق و صواب. آيه شريفه خطاب به پيغمبر و مراد امت باشند كه در هر عصرى بر آنها لازم است متابعت وحى سبحانى و قرآن الهى، و در شدائد و ناملايمات و آزار و مشقات روزگار غدار، صبر و شكيبائى پيشه نموده، شهامت و جوانمردى را در مقابل‌

ج5، ص 414

معاندان به عرصه ظهور آورند تا حكم احكم الحاكمين به معرض شهود آيد.

ايقاظ- رؤياى عجيب در مسافرت غريب: مناسب چنان آمد كه شمه‌اى از گزارشات مسافر غريبى آواره و از راحتى فرسوده به ميان‌ايد كه تأمل و تدبر در حقيقت خوابش عبرت معبران را بيفزايد. شبى در مسافر خانه‌اى به عالم رؤيا مشاهده نمودم وارد شهرى شدم، روز بروز غم و غصه افزوده مى‌شد، رهنما را پرسيدم: چه شده كه افسردگى براى من حاصل شده؟ گفت: مگر غافلى، اگر خوابى بيدار شو، و اگر بيدارى هشيار شو؛ ايام عاشوراى حضرت حسينى عليه السّلام است ذرات عالم افسرده، ساكنان ملأ اعلى غمزده:

در بارگاه قدس كه جاى ملال نيست‌

سرهاى قدسيان همه بر زانوى غم است‌

گر خوانمش قيامت دنيا بعيد نيست‌

اين رستخيز عام كه نامش محرم است‌

رهنما را گفتم: چه بايد كرد؟ مرا ارشاد به مجلس سوگوارى نمود. به محلى وارد شدم، به آستانه درب، شخصى سلام و تهنيت مرا گفت: (اسعد اللّه ايّامكم). داخل منزل جمعى ماتم زده به مراسم تعزيت: (عظم اللّه اجوركم).

حيرت بر حيرتم افزوده و تعجبم زياده آمد اينكه مى‌بينم به بيدارى است يا رب يا به خواب گروهى بى‌خانمان مشغول نوحه‌سرائى، عده‌اى شادى‌كنان به لهو و لعب و عياشى، يا للعجب، مرا با خارجيان چه كار؟ مگر شراره آل مروان پيدا، يا آتش ظلم آل سفيان هويدا شده كه ملت حقه در تحت فشار آمده؟ رفيقى مشفق مرا تسلى داده كه غمگين مباش، خواب آشفته را مورد تأثير مدان، دنيا به خود روزها ديده كه از شدت طوارى حوادثات عظيمه مانند شب تار گرديده، و حكم اعدام به واسطه تعليم سوره ملك علام صادر شده، اميد است اين شب بسر آيد، و صبح سعادت از مشرق اميد بدرآيد، و آفتاب برج امامت ظاهر شود، و فتن و محن به كلى از ميان بر طرف گردد، و حق و حقانيت عالم را فرا گيرد.

«وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ» ختم شد سوره مباركه يونس عليه السّلام به استعانت و ميامن خداوند منان و الحمد للّه فى كلّ آن و صلّى اللّه على محمّد و آله البررة الكرام.

8 محرّم الحرام 1356 هجرى‌

قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدى‌ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ (108) وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ (109)

ترجمه‌

بگو اى مردمان بتحقيق آمد شما را حقّ از پروردگارتان پس كسيكه هدايت شد جز اين نيست كه هدايت ميشود بنفع خودش و كسيكه گمراه شد پس جز اين نيست كه گمراه ميشود بضرر خودش و نيستم من براى شما كار گذار

و پيروى كن آنچه را وحى ميشود بسوى تو و صبر كن تا آنكه حكم كند خدا و او است بهترين حكم كنندگان..

جلد 3 صفحه 56

تفسير

در خاتمه اين سوره پيغمبر اكرم مأمور شد بآنكه اظهار فرمايد بمردم عالم كه حجّت بر شما تمام شد و حق آشكار گرديد و عذرى براى بقاء شما بر شرك و كفر باقى نماند نفع و ضرر عقائد و اعمال و قبول دين حق و عدم قبول آن بخود شما عائد و واصل خواهد شد و من مأمور انجام وظائف شما نيستم فقط وظيفه من ابلاغ است كه نمودم و اقامه حجّت است كه كردم تو خواه از سخنم پند گير و خواه ملال و نيز مأمور شد بمتابعت احكام الهى و كيفيّت ابلاغ آن و صبر نمودن در طريق دعوت و ارشاد و تحمّل اذيّت و آزار كفار تا وقتى كه خداوند حكم فرمايد در دنيا به غلبه و نصرت اسلام و در آخرت بعذاب كفّار و فجّار و البتّه حكم خواهد فرمود چون خداوند بهترين حكم كنندگان است بحق و عدل و بايد هر كس را بجزاى عمل خود برساند در ثواب الاعمال از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده كه هر كس سوره يونس را در هر دو ماه يا سه ماه يكمرتبه بخواند نبايد ترسيد كه او از جاهلين باشد بلكه در روز قيامت از مقرّبين است انشاء اللّه تعالى و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده است كه هر كس سوره يونس را قرائت نمايد بعدد هر يك از قوم يونس و قوم فرعون ده حسنه خداوند به او عنايت خواهد فرمود.

جلد 3 صفحه 57

وَ اتَّبِع‌ ما يُوحي‌ إِلَيك‌َ وَ اصبِر حَتّي‌ يَحكُم‌َ اللّه‌ُ وَ هُوَ خَيرُ الحاكِمِين‌َ (109)

و متابعت‌ كن‌ آنچه‌ وحي‌ ‌شده‌ بسوي‌ تو و صبر كن‌ ‌بر‌ اذيتهاي‌ قوم‌ ‌تا‌ خداوند ‌بين‌ تو و ظالمين‌ بتو حكم‌ فرمايد و خداوند بهترين‌ حاكمين‌ ‌است‌.

وَ اتَّبِع‌ عطف‌ ‌به‌ قل‌ ‌ يا ‌ ايها ‌النّاس‌ ‌است‌، بآنها ‌آن‌ فرمايشات‌ ‌را‌ بفرما و ‌خود‌ متابعت‌ كن‌ ما يُوحي‌ إِلَيك‌َ ‌از‌ تبليغ‌ رسالت‌ و اقامه‌ حجت‌ و اتيان‌ بمعجزات‌ و تلاوت‌ آيات‌ قرآن‌ و بيان‌ احكام‌ و مواعظ و نصايح‌ و ‌هر‌ دستور ‌که‌ ‌از‌ جانب‌ حق‌ بتو وحي‌ رسيده‌.

وَ اصبِر ‌بر‌ اذيتها و ظلمها و اعمال‌ زشت‌ كفار و عدم‌ ايمان‌ ‌آنها‌ چه‌ نسبت‌ بخود و چه‌ نسبت‌ بپيروان‌ تو حَتّي‌ يَحكُم‌َ اللّه‌ُ ‌که‌ خداوند تو ‌را‌ ياري‌ ميفرمايد و ‌آنها‌ ‌را‌ سركوب‌ ميكند و ببلاهاي‌ دنيوي‌ ‌از‌ قتل‌ و ذلت‌ و مسكنت‌ و خفت‌ و ساير بليات‌ و عقوبات‌ اخروي‌ انتقام‌ ميكشد وَ هُوَ خَيرُ الحاكِمِين‌َ موافق‌ حكمت‌ و بعدل‌ رفتار ميفرمايد.

تمّت‌ بعون‌ اللّه‌ و توفيقه‌ ‌سورة‌ يونس‌ ‌عليه‌ السّلام‌ و يتلوها ‌سورة‌ هود ‌عليه‌ السّلام‌ انشاء اللّه‌ ‌تعالي‌ بحوله‌ و قوّته‌ بيد العبد الذليل‌ الحقير السيّد ‌عبد‌ الحسين‌ المدعوّ بطيّب‌ و الحمد للّه‌ اولا و آخرا و ‌صلي‌ اللّه‌ ‌علي‌ محمّد و آله‌ و ‌سلّم‌ و لعنة اللّه‌ ‌علي‌ اعدائهم‌ ‌الي‌ يوم الدين‌

]

(آیه 109)- سپس وظیفه پیامبر را در دو جمله تعیین می‌کند، نخست اینکه «تنها از آنچه به تو وحی می‌شود پیروی کن» (وَ اتَّبِعْ ما یُوحی إِلَیْکَ).

مسیر راهت را خدا از طریق وحی تعیین کرده است و کمترین انحراف از آن برای تو مجاز نیست.

دیگر این که در این راه مشکلات طاقت فرسا و ناراحتیهای فراوان در برابر تو است، باید از انبوه مشکلات ترس و هراسی به خود راه ندهی، «صبر و استقامت و پایداری پیشه کن، تا خداوند حکم و فرمان خود را (برای پیروزی تو بر دشمنان) صادر کند» (وَ اصْبِرْ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ).

«چرا که او بهترین حاکمان است» فرمانش حق و حکمتش عدالت، و وعده‌اش تخلّف ناپذیر (وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ).

«پایان سوره یونس»

ج2، ص321

سوره هود [11]

اشاره

این سوره در «مکّه» نازل شده و 123 آیه است

محتوای سوره: ]

این سوره چهل و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله نازل گردید و نیز در اواخر سالهایی بود که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در مکّه به سر می‌برد یعنی بعد از مرگ «ابو طالب» و «خدیجه» و طبعا در یکی از سخت‌ترین دورانهای زندگانی پیامبر صلّی اللّه علیه و آله به همین جهت در آغاز این سوره، تعبیراتی که جنبه دلداری و تسلّی نسبت به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و مؤمنان دارد دیده می‌شود.

قسمت عمده آیات سوره را سرگذشت پیامبران پیشین مخصوصا «نوح» که با وجود نفرات کم بر دشمنان بسیار پیروز شدند تشکیل می‌دهد.

و به هر حال آیات این سوره، همانند سایر سوره‌های مکّی، اصول معارف اسلام مخصوصا «مبارزه با شرک و بت پرستی» و توجه به «معاد و جهان پس از مرگ» و «صدق دعوت پیامبر» را تشریح می‌کند.

در این سوره علاوه بر حالات نوح پیامبر به سرگذشت «هود» و «صالح» و «ابراهیم» و «لوط» و «موسی» و مبارزات دامنه دارشان بر ضد شرک و کفر و انحراف و ستمگری اشاره شده.

این سوره مرا پیر کرد ]

- آیات این سوره به روشنی این امر را اثبات می‌کند که مسلمانان هرگز نباید به خاطر کثرت دشمنان میدان را خالی کنند، بلکه باید هر روز بر «استقامت» خویش بیفزایند.

ج2، ص322

به همین دلیل در حدیث معروفی می‌خوانیم که پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود:

شیّبتنی سورة هود «سوره هود مرا پیر کرد»! این سوره آیات تکان دهنده‌ای مربوط به قیامت و بازپرسی در آن دادگاه عدل الهی و آیاتی پیرامون مجازات اقوام پیشین و دستوراتی در باره مبارزه با فساد دارد که همگی مسؤولیت آفرین است، و جای تعجب نیست که اندیشه در این مسؤولیتها آدمی را پیر می‌کند.

تأثیر معنوی این سوره: ]

اما در مورد فضیلت این سوره، در حدیثی از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله آمده است: «کسی که این سوره را بخواند، پاداش و ثوابی به تعداد کسانی که به هود و سایر پیامبران ایمان آوردند و کسانی که آنها را انکار نمودند خواهد داشت، و روز قیامت در مقام شهدا قرار می‌گیرد، و حساب آسانی خواهد داشت.

روشن است که تنها تلاوت خشک و خالی این اثر را ندارد بلکه تلاوت این سوره توأم با اندیشه، و سپس عمل است که، انسان را به مؤمنان پیشین نزدیک، و از منکران پیامبران دور می‌سازد.

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر